W grudniu 2020 r. zakończyła się konserwacja drugiej z historycznych wież wartowniczych znajdujących się na terenie byłego niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego i zagłady Auschwitz II-Birkenau. Oba obiekty zostały uszkodzone w marcu 2019 r. przez silne porywy wiatru. Prace sfinansowane zostały ze środków Fundacji Auschwitz-Birkenau.

– Nastąpiło wówczas kilkunastocentymetrowe wychylenie wież, co spowodowało zagrożenie konstrukcyjne. Po wykonaniu tymczasowego podparcia, opracowaniu niezbędnej dokumentacji i uzyskaniu pozwoleń przystąpiono do realizacji prac. Ponieważ nie było technicznej możliwości wykonania koniecznych zabiegów konstrukcji drewnianej na miejscu, obiekty zostały tymczasowo zdemontowane, a po wykonaniu prac powróciły na swoje pierwotne miejsce – powiedziała prowadząca projekt Lidia Łabuzek.

Prace przy wieży zlokalizowanej w południowo-wschodnim narożniku byłego obozu zakończyły się w sierpniu 2020 r. Druga z wież, przy której prace zostały ukończone w grudniu, zlokalizowana była przy południowym ogrodzeniu odcinka BI.

W przypadku obu wież elementy drewniane oczyszczono z istniejących nawarstwień, zabrudzeń i ognisk korozji biologicznej, a także wzmocniono. Nieliczne elementy bezpowrotnie uszkodzone i nie nadające się do wzmocnienia wymieniono na nowe z zachowaniem gatunku drewna oraz kierunku usłojenia. Elementy zabezpieczono przed korozją biologiczną i owadami jak również przeciwpożarowo. Wykonano także konserwację elementów metalowych.

Ceglane cokoły i ściany fundamentowe, na których posadowiono drewnianą konstrukcję wież, zostały poddane niezbędnym naprawom i wzmocnieniu.

– W trakcie demontażu posadzki drugiej z konserwowanych wież odkryliśmy dwie warstwy posadzek historycznych. Warstwa dolna po oczyszczeniu i dezynfekcji została wzmocniona i uzupełniona. natomiast demontowana na potrzeby prac warstwa górna po konserwacji powróciła na swoje miejsce i jest obecnie eksponowana – dodała Lidia Łabuzek.

Początkowo wokół ogrodzenia w obozie Auschwitz ustawiano wieże wartownicze o prostej konstrukcji – cztery drewniane pale wspierały platformę obserwacyjną otoczoną barierką i przykrytą daszkiem. W nocy służbę pełniło na nich zwykle po dwóch esesmanów: jeden obsługiwał reflektor, drugi zaś karabin maszynowy.

Pod koniec 1943 r. zaczęto wymieniać je na nowe, w pełni odeskowane i wyposażone w okna. Produkowały je niemieckie firmy, a do obozu dostarczano je koleją w formie prefabrykatów. Ich budowę ukończono na wiosnę 1944 r. Większe wieże miały wymiary u podstawy 4,5 x 4,5 m i wys. 11,6 m. Tego typu wieże zostały poddane konserwacji.

Obok wież zbudowano też szereg schronów przeciwlotniczych z betonowym sklepieniem, obłożonych cegłami i warstwą ziemi. W czasie alarmu lotniczego, w przypadku zniszczenia ogrodzenia i próby ucieczki więźniów, ukryci tam wartownicy mogli prowadzić z nich ostrzał.